Opštepoznata je stvar da je Vujica Vulićević, knez smederevske nahije, imao glavnu ulogu u izvršenju zločina u Radovanjskom lugu, 26. jula 1817. godine, kad je ubijev voža Prvog srpskog ustanka i verovatno najveći vojskovođa u novijoj srpskoj istoriji Đorđe Petrović Karađorđe.
Široj javnosti je poznato da je, pokajavši se ili uplašivši se kazne od Boga i naroda, Vulićević tri kilometra od mesta kumoubistva koje je osmislio i organizovao kasnije podigao crkvu brvnaru Pokajnicu.
Manje je poznato da ni pokajanje, ni podizanje crkve, nisu pomogli prvom čoveku smederevske nahije i da ga je ubrzo posle zločina stigla najstrašnija kazna koja se bilo kojem ljudskom biću može dogoditi – zatrla mu se porodična loza. Još manje je poznat podatak da je organizator jednog od najsramnijih, a svakako najčuvenijih, zločina u srpskoj istoriji sahranjen u – crkvi.
Posmrtni ostaci vojvode Vulićevića počivaju u manasiru Svetog Arhangela Gavrila, u selu Kusadak kod Smederevske Palanke, jednoj od najstarijih pravoslavnih svetinja u ovom delu Srbije.
Po predanju koje se u Kusadku generacijama prenosi s kolena na koleno, nekoliko dana uoči Vidovdana 1389. godine, pre nego što će na poziv kneza Lezara Xrebljanovića krenuti prema srpskoj prestonici Kruševcu i Kosovu polju, srpski vojnici iz smederevskog kraja okupili su se kod manastira Pinosava i tu se pričestili.
Serija neobičnih i tragičnih događaja počela je kada se Karađorđe, posle četiri godine provedene u dobrovoljnom izgnanstvu u Rusiji, vratio u Srbiju.
Dok je bio u Rusiji održavao je vezu sa svojim velikim prijateljem i kumom Vujicom Vulićevićem, svojim vojvodom i saborcem iz mnogih ljutih bojeva protiv desetostruko nadmoćnije turske armije. Vulićević je o svim kontaktima sa Karađorđem obaveštavao Miloša Obrenovića. Velika je verovatnoća da su kumovi (Karađorđe je bio u kumovskim vezama i sa Obrenovićima) lažnim informacijama koje su mu slali o stanju u Srbiji i raspoloženju naroda, i namamili vođu Prvog srpskog ustanka da se u julu 1817. godine zaputi nazad u otadžbinu. Sa namerom da podigne novi ustanak protiv Turaka.
Na Vujičin predlog, Karađorđe je za za svoju bazu izabrao Radovanjski lug, duboku i šumom obraslu dolinu udaljenu desetak kilometara od Velike Plane, vlasništvo meštanina Dragića Vujkića, u koji je stigao sa svojim vernim pratiocem Naumom.
Karađorđe i Vujica su se sastali u Radovanjskom lugu i zajedno pojeli večeru koju je Vujica doneo iz svoje Azanje. Pred zoru, 26. jula, bio je veliki svetac Arhangel Gavrilo, dok je Karađorđe spavao, na Vulićevićev znak, unajmljeni ubica Nikola Novaković ga je ubio sekirom. Za ubistvo je iskoristio trenutak kada je Naum otišao na obližnji potok, po vodu.
Mrtvom Karađorđu Novaković je jataganom odsekao glavu i predao je Vujici Vulićeviću, koji je odneo Milošu Obrenoviću.
Ubistvo velikog srpskog junaka, čija junaštva i veština komandovanja nisu mnogo zaostajali od legendi koje su nastale i pre njegove smrti, izazvalo je veliku tugu i ogorčenje naroda. Ali izgleda da je kumoubistvo na veliki hrišćanski praznik stigla i božija kazna.
Jer, svi učesnici ove zločinačke zavere doživjeli su tragičan kraj. Pa i knez smederevske nahije.
Nakon što je ovaj odradio krvavi posao koji koji mu je poverio, knez Miloš je Vujicu Vulićevića unapredio u nahijskog kneza. Međutim, zvanje i vlast nisu mogle da ga zaštite od prezira sopstvenog naroda. Kad god su mogli, ljudi su ga izbegavali.
Uzalud je objašnjavao da je bio primoran da počini zločin, jer mu je Miloš ostavio da bira između svoje i Karađorđeve glave. Oni koji su smeli da mu se otvoreno suprostave, optuživali su ga da je, nakon što je prihvatio zadatak koji mu je knez dao, trebao da pošalje nekog od svojih poverljivih ljudi u Radovanjski lug i obavesti kuma da beži. I tako kumu spasi glavu a sebi obraz i dušu.
Da bi umanjio prezir naroda i koliko-toliko umirio sopstvenu savest platio je da se tri kilometra od Radovanjskog luga prema Velikoj Plani podigne crkba brvnara, koju je narod prozvao Pokajnica. I na izgradnju crkve pala je senka zato što je narod pričao da je ona finansirana zlatnicima koji su nađeni kod Karađorđa.
Savremenici su ostavili svedočanstrvo da je Karađorđe iz Rusije došao sa „bisagama zlata“, što deluje logično, jer se u Srbiju vratio sa namerom da podigne ustanak. A valjani ustanak ni onda, kao ni sada, nije bio moguć bez para i džebane. Međutim, nije poznato šta je bilo sa Karađorđevim zlatom, da li ga je Vulićević prisvojio, poslao Milošu ili su ga međusobno podelili.
Da li zbog podizanja crkve pokajnice, ispovedanja u kojem je svu krivicu za kumoubistvo pokušavao da prebaci na kneza, razmirica oko Karađorđevih para ili svega toga pomalo, Vulićević je ubrzo pao u nemilost kneza Miloša, koji mu je oduzeo upravljanje nahijom i proterao ga u Tursku.
Kada se nekoliko godina kasnije vratio u Srbiju sa sobom je doneo brojna odsličja i darove koje je u turskoj državi „zaslužio“ zbog ubistva među Turcima ozloglašenog Crnog Đorđa. Međutim, Miloš je naredio da mu se sve to oduzme.
Ostatak života Vulićević je proveo u siromaštvu, prezren od ljudi i teško bolestan. Umro je 1828. godine, samo jedanaest godina nakon što je ruke uprljao kumovskom krvlju. Po jednoj verziji, umro je prirodnom smrću. Po drugoj, verovatnijoj, otrovao ga je njegov kum, Karađorđev rođak, Gmitar Petrović.
Sahranjen je tik pored crkve Arhangela Gavrila, u Pinosavi, kod Kusadka, koja je u to vreme bila brvnara, nedaleko od groba njegovog komšije i prijatelja Milivoja Đaka.
Kao nekadašnji smederevski knez i Karađorđev vojvoda, Vujica Vulićević je prilikom većih svetkovina imao svoju svečanu stolicu u seoskoj crkvi. Druga svečana stolica pripadala je njegovom prijatelju Miloju Đaku, jednom od najpoznatijih trgovaca stokom u tadašnjoj Srbiji.
Hroničari su zabeležili da je na Arhangela Mihaila 1817. godine, dan Karađorđevog ubistva, na službi u crkvi bila cela Vujičina porodica ali da je njegova stolica bila prazna.
Milivoj Đak je upitao Vulićeviće šta je sa Vujicom. Odgovorili su mu da je juče negde otišao i da se nije vratio. Sluteći zlo, Milivoj se udario rukom po čelu i rekao: „Znači ja sam sledeći“.
Međutim, poživeo je još sedam godina, sve do 1825. godine, kada je podigao ustanak protiv Miloša Obrenovića. Bila je to prva socijalna buna protiv kneževe samovolje, kojom je Srbiju globio gore od Turaka. Miloš je u Kusadak poslao vojsku koja je bunu lako ugušila a njene kolovođe umorila na zverski način.
Miloje Đak je obešen. Miloš je zabranio da se njegovo telo skine sa drveta, pa je to učinjeno tek kada je ono počelo da se raspada. Sahranjen je pored same seoske crkve, gde će mu se tri godine kasnije pridružiti i Vujica.
Kada je 1870. godina na mestu brvnare građena sadašnja crkva, od grubom materijala, njeni temelji prošireni su i na dva groba, koja su ostala ispod oltara. Vujica Vulićević počiva pod levom, a Miloje Đak pod desnom pevnicom. Ko je odlučio da se crkva proširuje, ali da se posmrtni ostaci ne diraju, nije poznato.
Iza Vujice su ostali sin i kćerka, ali su oboje mladi umrli. Prerana smrt pokosila mu je i svu njegovu unučad.
Projekat sufinansiran iz budžeta grada Smedereva.
Stavovi izneti u podržanom medijskom projektu nužno ne izražavaju stavove organa koji je dodelio sredstva.
